Xử lý người chưa thành niên vừa nghiêm khắc, vừa phải nhân văn

Cho ý kiến về dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đều đánh giá, dự thảo Luật đã cơ bản thể hiện khá đầy đủ 3 nhóm chính sách được Chính phủ đưa ra trong đề nghị xây dựng dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi), gồm: hoàn thiện quy định về căn cứ xác định nạn nhân; quy định chế độ hỗ trợ người đang trong quá trình xác định là nạn nhân; hoàn thiện quy định để nâng cao chế độ, chính sách hỗ trợ và bảo vệ nạn nhân.

Dự thảo Luật cũng xây dựng một loạt các điều khoản quy định về quyền của nạn nhân, về tiếp nhận, xác minh, xác định và bảo vệ nạn nhân, bảo vệ người đang trong quá trình xác định là nạn nhân và người thân thích của họ.

Góp ý cụ thể, ĐB Phạm Trọng Nghĩa (Lạng Sơn) cho rằng, về đối tượng, nạn nhân bị mua bán đa dạng song tập trung khá nhiều vào đối tượng yếu thế (phụ nữ, trẻ em), do đó, đề nghị nghiên cứu, bổ sung sự ưu tiên nhất định đối với đối tượng nạn nhân yếu thế.

Về quyền và nghĩa vụ của nạn nhân, ĐB Lê Thị Thanh Lam (Hậu Giang) đề nghị bổ sung thêm quyền “được hỗ trợ đào tạo nghề, giới thiệu việc làm” để nạn nhân sau khi trở về có công việc tạo thu nhập, qua đó ổn định cuộc sống, không trở thành đối tượng bị mua bán người.

Trước đó, trong báo cáo thẩm tra dự án Luật, Ủy ban Tư pháp cũng đề nghị bổ sung quy định chính sách tín dụng riêng của Ngân hàng Chính sách xã hội đối với nạn nhân bị mua bán trở về. Đặc biệt, các đại biểu nhấn mạnh, dự thảo Luật cần bổ sung quy định về hành vi mua bán thai nhi – dạng biến tướng của mang thai hộ – để có căn cứ xử lý nghiêm minh, xử lý trách nhiệm hình sự.

Thảo luận về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên, Chánh án Tòa án nhân dân (TAND) Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên tham gia Công ước về quyền Trẻ em, tuy nhiên Việt Nam là 1 trong 2 quốc gia trong khối ASEAN chưa có Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Đoàn đại biểu Quốc hội TPHCM thảo luận tại tổ ngày 8/6

Theo Chánh án, Việt Nam có khoảng 10 đạo luật khác nhau đề cập đến đối tượng người chưa thành niên. Cách tiếp cận này có ở nhiều quốc gia, nhưng người ta nhận thấy việc lấy hình phạt cho người lớn, quy trình tố tụng cho người lớn điều chỉnh một chút áp dụng cho trẻ em là cách làm không hiệu quả. Do đó, Liên hợp quốc và cộng đồng quốc tế khuyến nghị phải có đạo luật riêng cho người chưa thành niên.

Theo ông Nguyễn Hòa Bình, nhiều nước nghiên cứu, nếu các cháu phạm tội cho vào trại luôn chỉ làm các cháu chai sạn với nhà tù, dễ tái phạm. Nhiều nước áp dụng biện pháp chuyển hướng, đưa các cháu khỏi nhà tù, tỷ lệ phạm tội giảm khoảng 80%. Dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên được xây dựng trên kinh nghiệm của nhiều nước và khuyến cáo của Liên hợp quốc. Xử lý các cháu cần tới 10 đạo luật thì rất khó khăn cho các cơ quan tư pháp, rất cần tích hợp vào một đạo luật riêng để xử lý, vừa nghiêm khắc, vừa nhân văn.

ĐB Lê Thanh Phong (TPHCM) tán thành loại ý kiến thứ nhất trong tờ trình về việc cần rút ngắn thời hạn điều tra, truy tố, xét xử vụ án có người chưa thành niên phạm tội không quá 1/2 thời hạn vụ án với người lớn phạm tội, trừ vụ án có tính chất phức tạp. Tuy nhiên, ĐB đề nghị cân nhắc rút ngắn hơn nữa thời hạn điều tra, truy tố, xét xử và tạm giam người chưa thành niên. Do hiện nay, thời hạn điều tra, truy tố, xét xử và tạm giam quá dài.

Về tách vụ án hình sự, ĐB Lê Thanh Phong tán thành loại ý kiến thứ nhất trong tờ trình phải tách vụ án có người chưa thành niên phạm tội để giải quyết riêng. Việc này nhằm rút ngắn thời gian xét xử, cũng như giúp thẩm phán xét xử vụ án người chưa thành niên phạm tội được thuận lợi, thân thiện hơn.

ĐB Nguyễn Thị Hồng Hạnh (TPHCM) cho rằng, hiện nay hệ thống quy định pháp luật cho đối tượng này còn nằm ở nhiều luật, điều này dẫn đến một số khó khăn, tồn tại như hình phạt chưa phù hợp, một số hình phạt không có sự phân hóa giữa người chưa thành niên và người trưởng thành, mức hình phạt tù tối đa vẫn còn quá cao, thủ tục tố tụng hình sự chưa thực sự thân thiện… Từ đó, ĐB nhất trí cần có một đạo luật riêng cho đối tượng người chưa thành niên…